OM DES GEWETENS WILLE
Op verschillende plekken in Europa krijgt de politiek meer invloed op de rechtspraak. In Nederland gaan ook geluiden op of rechters ontslagen moeten kunnen worden. Of dat er standaardstraffen moeten komen, zodat een rechter het niet meer zelf kan bepalen. Op basis van een bekende rechtszaak uit de Tweede Wereldoorlog maakten we in maart 2018 een voorstelling voor de rechters en officieren van justitie in Noord-Nederland. Samen met Nhung Dam maakt regisseur Floris van Delft een remake voor het publiek met Het Paleis van Justitie als het ultieme decor voor deze voorstelling.
Meer informatie
Het is 1943. Drie rechters in Leeuwarden weigeren om een man te veroordelen tot een straf in werkkamp Erika. De omstandigheden in het kamp zijn zo slecht dat ze het niet kunnen ‘om des gewetens wille’. De Duitse bezetter is kwaad en de rechters moeten onderduiken. Nu is het 65 jaar later. Drie rechters krijgen een zaak van een jongeman die bezig zou zijn met het beramen van een aanslag op de minister-president. Tijdens de behandeling van de rechtszaak door de drie rechters, roert de politiek zich.
De rechtszaak begint simpel, maar al snel worden de vragen steeds ingewikkelder. En worden de rechters voor het blok gezet, gaan ze mee met de politiek of blijven ze onafhankelijk. Het publiek bepaalt mede of ze nog wel mee willen gaan, of dat ze het niet meer kunnen ‘om des gewetens wille’.
Achtergrond
Om des Gewetens Wille is gebaseerd op een bekende rechtszaak uit de Tweede Wereldoorlog ‘het Leeuwarder Arrest’. Het gerechtshof in Leeuwarden draait in 1943 een straf terug voor een dief, van negen maanden tot vier maanden, exact de lengte van het voorarrest, waardoor de man meteen vrij komt. De rechters willen niemand naar ‘Kamp Erica’ sturen, waar de Duitse bezetter een onmenselijk regime hanteert. De rechters worden door de bezetter op staande voet ontslagen wegens grof plichtsverzuim.
Dilemma’s
De voorstelling past naadloos binnen de werkwijze van WAT WE DOEN: maatschappelijke dilemma’s aan de kaak stellen, waarbij theater het medium is en het publiek eigenlijk de hoofdrolspeler. Voor Om Des Gewetens Wille ging Floris van Delft in gesprek met rechters en advocaten. De inhoud van de voorstelling klopt daardoor juridisch volledig, iets wat de goedkeuring van de rechters in Leeuwarden kon wegdragen.
Reactie rechters
“Ik herken me zo in wat ik zojuist heb gezien. Deze vragen moeten we stellen.”
“Je zag hoe we ook onderling in een heel hoog tempo helemaal in die zaak waren gebracht. Ik heb het geweldig goed gevonden.”
Lees het verslag van Jesse dat hij over de voorstelling in de rechtbank in maart maakte.
Credits
Regie / tekst
Floris van Delft
Acteurs
Nhung Dam
Arend Brandligt
Howard van Dodemont
Met dank aan
Ank van Eekelen, Jan van der Groen, Rolf de Groot, Rino Verpalen en Fred van der Winkel
Fotografie
Ruben van Vliet
In opdracht van
De oorspronkelijk versie van Om des Gewetens Wille werd gemaakt in opdracht van Paleis van Justitie Leeuwarden voor het congres Het Leeuwarder Arrest, maart 2018.
