MEEKIJKEN MET

Terug naar overzicht

12 jan 2021

Hoe gaan we om met verandering?

Gewoonten veranderen is altijd lastig. Zeker in stressvolle tijden is het ombuigen van gedrag een flinke uitdaging. Semiha Denktaş, Inge Merkelbach, Paul L. Kocken werken aan de Erasmus School of Social & Behavioural Sciences van Erasmus Universiteit Rotterdam en doen onderzoek naar gedragsverandering. Aan de hand van een paar voorbeelden leggen zij uit waar onze worsteling met verandering vandaan komt en wat we kunnen doen om dit te verbeteren.

We maken dagelijks talloze beslissingen. We kunnen niet over al deze besluiten uitgebreid nadenken. Bij het maken van die dagelijkse beslissingen gebruiken we vuistregels die ons besluitvormingsproces verkorten. Deze vuistregels maken ons echter ook meer vatbaar voor zogenoemde ‘systematische’ denkfouten.

“We vallen snel terug op ongewenste, automatische gewoonten.”

 

De sociale norm

Zo zijn we geneigd het gedrag van mensen in onze omgeving, vaak onbewust, te kopiëren. We laten ons sterk beïnvloeden door de sociale norm, wat anderen doen of wat we denken wat anderen goedkeuren of afkeuren. Het benadrukken van een positieve sociale norm kan het gewenste gedrag stimuleren. Zo helpt het bijvoorbeeld als we op televisie of in andere media zien dat de meeste mensen zich wel netjes houden aan de anderhalve meter regel om zichzelf en anderen te beschermen. Experts of mensen met een voorbeeldfunctie kunnen ook veel invloed uitoefenen, iets waar leiders, beroemdheden en anderen zich meestal bewust van zijn. Zo worden zogenoemde influencers steeds vaker ingezet in campagnes rondom gedragsverandering. Dit kan echter ook de andere kant op werken, zoals medio september, toen een aantal influencers aangaf dat ze niet meer mee wilden doen aan de crisismaatregelen onder de hashtag #ikdoenietmeermee.

De optimisme bias kan overigens ook verandering in de weg staan. Bijvoorbeeld bij mensen die denken dat het gewenste gedrag niet op hen van toepassing is (‘ik word toch niet ziek’ of ‘ik kan prima rijden met een drankje op’). Deze mensen onderschatten de kans dat hen iets overkomt en negeren daarom de maatregelen. Ook verkeerde informatie, halve waarheden en complottheorieën veroorzaken twijfel en onzekerheid en hebben impact op ons gedrag. Uniforme en heldere communicatie door de overheid en experts is daarom erg belangrijk. Een heldere communicatiestrategie zorgt er juist voor dat adequate informatie op het juiste moment en via verschillende kanalen wordt gedeeld en dat er zo min mogelijk ruis ontstaat.

Vooruitplannen

En dan is er nog zoiets als het vergeten van gewenst, nieuw gedrag. We vallen snel terug op ongewenste, automatische gewoonten. Het vooruitplannen van situaties waarin het gewenste gedrag moet plaatsvinden, kan ons dan helpen. Zoals: “Als ik straks op die verjaardag arriveer, dan zwaai ik als ik binnenkom en geef ik geen hand.” Ook visuele geheugensteuntjes in de omgeving kunnen ons helpen gewenst gedrag te onthouden. Denk bijvoorbeeld aan gratis fruit in de bedrijfskantine op een opvallende plek om gezond eten te stimuleren, of de desinfecterende handgeldispensers in gebouwen die strategisch en opvallend zijn geplaatst. We gebruiken deze als het ware als vanzelf zonder hier bewust over na te hoeven denken.

Mensen zijn, kortom, olietankers die maar moeilijk van koers wijzigen. Maar wanneer we een breed palet aan gedragsveranderingstechnieken inzetten, en ons niet alleen maar richten op het verschaffen van informatie, kunnen we gewenst gedrag beter mogelijk maken. En dat is zeker in de huidige tijd heel belangrijk.


Geplaatst door

Deel dit item

Meld je aan voor de nieuwsbrief!

Wil je op de hoogte blijven van WAT WE DOEN, schrijf je dan hier in voor de nieuwsbrief. Dan stuurt Floris je af en toe een brief over wat we doen en waarom.