“Ik moet, in alle bescheidenheid, bekennen dat dit boek dat ook wel verdient. Het is een mooie manier om een pijnlijk onderwerp uit te lichten. Verschillende lezers hadden al aangegeven dat er een film of theatervoorstelling van gemaakt zou moeten worden. Dat is natuurlijk niet aan mij; een regisseur zou dat moeten oppakken. En toen belde Floris.”
Mohammed Benzakour (Marokko, 1972) is naast schrijver ook columnist, journalist en imker. Als eigenzinnig opiniemaker brengt hij regelmatig kwesties op het breukvlak van cultuur en religie aan de orde. Benzakours werk werd veelvuldig bekroond en het vol lof ontvangen boek ‘Yemma’, won in 2013 de E. du Perronprijs.
‘Tussen de bijna vastgekoekte tenen bevonden zich droge korsten vuiligheid die ik met een schrobbertje eraf pulkte.’ – uit: Yemma
Het boek gaat over Benzakours moeder; de echtgenote van een Marokkaanse eerste generatie gastarbeider. Ze is analfabeet en heeft nooit Nederlands geleerd. Na een herseninfarct belandt ze in een rolstoel, verlamd en zonder spraakvermogen. Hierdoor wordt ze volledig zorgafhankelijk en zonder haar zoon, die als tolk en belangenbehartiger optreedt, is ze verloren in een doolhof van ziekenhuizen, therapeuten en zorginstellingen die niet berekend zijn op patiënten zoals zij. Haar zoon zet zich enorm in om Yemma’s leven te veraangenamen en haalt in het boek herinneringen op aan zijn vroegere moeder, die er altijd voor hem was. Maar Yemma takelt langzaam af.
“Ik had meteen een goed gevoel bij Floris. Ik voelde dat hij de essentie van het boek snapte. Dat hij inzag dat het verhaal actueel is en maatschappelijk relevant. Maar ook dat hij de humor en hilarische situaties herkende.”
“In die stille momenten maakte ik aantekeningen. Gewoon mijn gedachten op velletjes papier gezet. Niet om er wat mee te doen, en al helemaal niet om een boek te schrijven. Je schrijft geen boek over je incontinente moeder.”
Benzakour was eigenlijk nooit van plan om een boek te schrijven over wat er allemaal in het verzorgingstehuis gebeurde, waar zijn moeder lag. “Toen mijn moeder een herseninfarct kreeg en daar terecht kwam om te revalideren, bezocht ik haar elke dag. Maar ze kon niet praten, ze kon niks. Ik verveelde me soms en hield regelmatig een monoloog. Dan praatte ik tegen haar en zij keek me aan. Verder niks. In die stille momenten maakte ik aantekeningen. Gewoon mijn gedachten op velletjes papier gezet. Niet om er wat mee te doen, en al helemaal niet om een boek te schrijven. Je schrijft geen boek over je incontinente moeder. Op een dag vond een vriend die aantekeningen en zei dat ik er iets mee moest doen. Maar daar had ik geen zin in. Het was gewoon mijn manier om te verwerken. Niet lang daarna belde mijn uitgever mij. Dat ze de aantekeningen hadden gezien en dat ik een boek moest schrijven. Die vriend had dus stiekem die velletjes naar de uitgever gestuurd. Zo is het gegaan.”
Eén ding heeft Mohammed Benzakour wel geleerd van zijn dagen in het verpleeghuis van zijn moeder. Dat de zorg anders moet worden geregeld. Toen het boek uitkwam, kreeg Benzakour niet alleen lof. Regelmatig werd het boek vergeleken met een aanklacht tegen het zorgsysteem in Nederland. Maar dat was nooit zijn intentie geweest. In eerste instantie was een vooral een ode aan een mooie, lieve en sterke vrouw. Zijn Yemma.
“Het is een ode aan een liefdevol mens. Aan een generatie waar weinig bekend over is. Een generatie zonder stem. Mijn moeder had letterlijk geen stem. Die wilde ik haar geven.”
Met de première van de voorstelling en de landelijke tour in zicht, is Benzakour nu wel heel benieuwd naar het resultaat. In de beginfase wilde de auteur zo min mogelijk betrokken raken bij het proces van de bewerking en de repetities.
“Ik zei tegen Floris dat ik alle vertrouwen had in zijn vakmanschap en dat ik weet dat hij mijn boek snapt. Ik wilde geen repetities bijwonen en wilde het helemaal aan hem overlaten. Ik laat me graag verrassen tijdens de première.”
Foto’s: Jantje Geldof
